Poczuj życie czyli rola zapachu w naszej codzienności

Jak dobrze wiemy, węch jest jednym ze zmysłów, za pomocą których każdy z nas poznaje otaczającą go rzeczywistość. Potęga zapachu polega na tym, że łącząc się z naszymi myślami skutecznie rozbudza wyobraźnię i przywołuje uczucie nostalgii. Bez niego trudno byłoby wyobrazić sobie otaczającą nas rzeczywistość.

Świat XXI wieku nastawiony jest przede wszystkim na rozbudzanie zmysłu wzroku u jego odbiorców. Świadczą o tym wszechobecne kolorowe i krzykliwe banery reklamowe, dynamicznie rozwijający się przemysł filmowy oparty często na wykorzystywaniu efektów specjalnych czy nieustanna popularność gier komputerowych, tworzonych przy wykorzystaniu coraz bardziej innowacyjnych narzędzi graficznych. Wiąże się z tym również zjawisko kultu wyglądu rozpowszechniane w sieci, o czym świadczy niesłabnąca popularność takich stron jak Instagram i związana z tym rosnąca liczba kompleksów na punkcie wyglądu ujawniająca się nawet u dzieci. Inne zmysły doświadczania świata schodzą na drugi plan. Należy do nich również węch, dlatego warto dostrzec jak duże znaczenie może odgrywać w naszym życiu.

Zapach przeszłości

Otaczające nas zewsząd zapachy potrafią dokonać czegoś, co wydaje się niemożliwe. Przenieść nas w czasie do sytuacji, których prawdopodobnie nie będziemy mieli okazji więcej doświadczyć. Przykładowo zapach wypiekanych korzennych pierniczków może kojarzyć się ze świętami sprzed wielu lat. Być może właśnie między innymi temu służą rytuały, kiedy to przeszłość odżywa i poprzez przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia można znów przenieść się w beztroskie czasy dzieciństwa. Tak samo zapach wosku przywodzi na myśl szkolne obchody Andrzejek, a bukszpan święcenie koszyczków z okazji Świąt Wielkanocnych. Są jednak jeszcze takie zapachy, które przyjmują dla każdego wymiar indywidualny. Przede wszystkim wzbudzają w nas pewne silne emocje – czasem pozytywne, a czasem negatywne związane ze smutkiem czy strachem. Zapach alkoholu dla wielu będzie łączył się z pozytywnymi przeżyciami podczas spotkań w gronie przyjaciół i rodziny, ale dla osób, które dorastały w rodzinie związanej z problemem uzależnienia od niego, może kojarzyć się ze scenami przemocy oraz niewyobrażalnym strachem. Z kolei zapach morskiej bryzy czy górskiego powietrza kojarzy się powszechnie raczej pozytywnie – zazwyczaj z wakacyjnymi wyjazdami, jednak ich odbiór również jest kwestią indywidualną każdego uczestnika podróży. Wśród zapachów kojarzonych raczej pozytywnie można wymienić m.in. zapach nowo zakupionej książki, świeżego chleba, kwiatów czy ziemi po deszczu. Drażniące i często przywołujące bardziej negatywne wspomnienia  to m.in. zapach papierosowego dymu, mokrej sierści lub lekarstw oraz sprzętów medycznych przywodzących na myśl szpital, bądź wizytę u dentysty. Najbardziej przykrym doświadczeniem związanym z przeszłością jest zapach związany z bliską osobą, która odeszła. Bardzo często bliscy pozostawiają rzeczy należące do zmarłych, takie jak ubrania. Ich zapach przywodzi na myśl zbyt wiele wspomnień, więc nie potrafią się ich pozbyć.

Aromat osobowości

Zapachy mogą także określać naszą osobowość. Podstawowym wyznacznikiem jest oczywiście zapach świeżości – dezodorant, szampon, które świadczą o schludności i czystości określonej osoby. Szczególnie zwracamy na to uwagę, gdy spotykamy się z kimś pierwszy raz. Przykładowo na rozmowie o pracę czy randce, co może sugerować, że druga osoba odpowiednio się przygotowała, zależy jej na zrobieniu dobrego wrażenia i odpowiedniej autoprezentacji. Zazwyczaj zapach potu, alkoholu czy papierosów od danej osoby wywołuje bardziej negatywne skojarzenia, ponieważ może sugerować obecność używek lub brak czasu do odpowiedniego przygotowania na spotkanie. Moim zdaniem taki odór kojarzy się także z bezdomnymi napotykanymi na ulicach miasta lub w komunikacji miejskiej. Nie wywołuje zatem miłych skojarzeń. Są również pewne zapachy zaprojektowane w taki sposób, aby za pomocą ich używania określić siebie. Mowa oczywiście o perfumach, spośród których każdy może odnaleźć coś odpowiedniego dla siebie. Możliwości są ogromne – począwszy od słodkich kwiatowych zapachów, wiążących się z delikatnością, a kończąc na ostrzejszych orientalnych, stawiających na ukazanie pewności siebie. Odpowiednio dobrany zapach może naprawdę pomóc wykreować swój pozytywny obraz w oczach innych i przekazać więcej informacji o sobie podczas tworzenia pierwszego wrażenia.

Pachnące słowa

Z potęgi zapachu zdają sobie sprawę również twórcy literatury, którzy bardzo często odwołują się do różnych zmysłów odbiorców, aby skuteczniej oddziaływać na odbiorców. Gdy czytamy książkę możemy, dzięki doborowi odpowiedniego słownictwa, wyobrazić sobie niemal wszystko, co zostało opisane. Dzięki temu, że autorzy zwracają uwagę na zmysł węchu czytelnik może niemal poczuć zapach pomieszczenia, w którym znajduje się główny bohater – nieważne czy to strych, ogród czy biblioteka. Takie szczegóły doskonale uzupełniają przedstawiony świat i charakteryzują poszczególne jego składniki. Ten środek stylistyczny jest nazywany synestezją. Zabieg polega na doświadczaniu przez odbiorcę doświadczeń charakterystycznych dla innych zmysłów np. barwa niebieska jest odczuwana jako chłodna. Wszelkie czasowniki odwołujące się do zmysłu takie jak ,,poczuł’’, ,,roztaczał (zapach)’’, ,,zapachnieć’’ od razu kierują nas ku wyobrażeniom, dlatego tak ważne jest, aby ich autorski dobór był trafny.

Węch może być świetnym przewodnikiem po otaczającym nas świecie. Niesamowicie wpływa na nasze wspomnienia i sprawia, że możemy przenieść się w przeszłość, na nowo przeżyć to, co wydaje się niemożliwe do powtórzenia, pomóc określić własną oraz cudzą osobowość, a nawet posłużyć jako skuteczne narzędzie w rękach twórców literatury. W dobie kultury wzroku powinniśmy o nim pamiętać, ponieważ pozwala nam w pełni poczuć zapach naszego życia.