Artykuł

Czym jest eskapizm?

Życie każdego z nas przepełnione jest problemami, z którymi jakoś trzeba sobie poradzić. Jednym z wyjść może być odpoczynek i regeneracja organizmu po ciężkich przeżyciach. Pojęciem dość podobnym do odpoczynku jest eskapizm – termin ten oznacza ucieczkę od utrapień związanych z codziennością poprzez czynności, takie jak m.in. słuchanie muzyki, czytanie książek, zakupy czy chodzenie na siłownię. W umiarkowanym eskapizmie nie ma nic złego, ponieważ przy rozsądnie dawkowanym odpoczynku mózg jest w stanie zregenerować się po działaniu stresorów, typu arogancki klient w pracy lub seria deadline’ów, i jest w stanie stawiać czoła kolejnym ciężkim sytuacjom. Problem pojawia się, gdy człowiek traci kontrolę nad czasem spędzanym w „bezpiecznym” świecie, będącym ucieczką od rzeczywistości.

Eskapizm to częste zjawisko

Zdaniem psychologów eskapizm jest czymś absolutnie normalnym. Co więcej, nie jest to nowe zjawisko – przykładowo w okresie romantyzmu ludzie idealizowali wyobraźnię, naturę i emocje po to, by oderwać się od biedy czy niedawnej wojny. W dzisiejszych czasach jednak, w przeciwieństwie do epoki romantyzmu, człowiek może korzystać z różnorodnych mediów społecznościowych. Masowy rozwój mediów, wśród których prym wiodą Instagram i TikTok, sprawiły, że bardzo łatwo jest uciec od rzeczywistości, ponieważ w social mediach cały czas dzieje się coś nowego, a tym samym można godzinami przeszukiwać internet w poszukiwaniu wrażeń. Niebezpiecznymi formami eskapizmu są także używki, takie jak alkohol lub narkotyki, które zmieniają sposób myślenia i zachowanie człowieka w taki sposób, że jest on w stanie nawet prowadzić rozmowy z ulubionym bohaterem serialu lub prezenterem wiadomości, twierdząc, że dzieje się to naprawdę. W tym miejscu należy również wspomnieć o nałogach typu hazardoholizm czy zakupoholizm oraz prokrastynacji, która jest o tyle niebezpieczna, że powoduje u człowieka mnóstwo lęku i wyrzutów sumienia, pomimo że na pierwszy rzut oka wydaje się ona być błogim lenistwem.

Wszystko w nadmiarze szkodzi

Istnieją również bardzo podstępne formy eskapizmu, które z pozoru nie są niczym złym. Do form ucieczki od codzienności można zaliczyć czytanie książek lub naukę języków, czyli aktywności uznawane za bardzo rozwijające. Czynności te wykonywane w nadmiarze mogą skutecznie pokrzyżować rozwój kariery zawodowej albo przyczynić się do zaniedbywania obowiązków domowych i swojej rodziny.

Dlaczego człowiek ucieka od realnego świata?

Istnieje mnóstwo przyczyn poszukiwania wytchnienia od otaczających człowieka realiów. Częstymi powodami „wylogowywania się” z rzeczywistości są myśli w stylu „Jestem gorszy od innych” bądź „Nikt mnie nie akceptuje”. Powoduje to chęć działania w świecie, w którym dana osoba jest akceptowana (czy to w świecie wirtualnym, czy w świecie fantazji). Również zaburzenia psychiczne (depresja, nerwica…) powodują utratę zainteresowania otaczającym nas światem. Z zaburzeniami tymi łączy się często pojęcie derealizacji. Czym jest derealizacja? Jest to stan, w którym człowiek ma wrażenie, że funkcjonuje w nierealnej rzeczywistości. Ponadto eskapizm jest ochronną powłoką przed różnymi traumami i przewlekłym stresem.

Podsumowując, ucieczka od problemów w różne przyjemne aktywności może być świetną formą na zregenerowanie się i przywrócenie stanu gotowości do stawiania czoła problemom. Należy przy tym zachować jednak umiar. W dobie Internetu bardzo łatwo jest stracić rachubę czasu i dać się pochłonąć mediom społecznościowym lub grom komputerowym. Warto pamiętać o tym, że w dzisiejszych czasach psychoterapia to nie wstyd, a dobry specjalista pomoże, gdy eskapizm zaszedł o parę kroków za daleko.

Student czwartego roku lingwistyki stosowanej. Prywatnie fan muzyki, piłki nożnej oraz języka portugalskiego