O czym kobiety rozmawiają w filamch ?

Zastanawialiście się kiedyś, jakie tematy były wiodące w większości konwersacji waszych ulubionych bohaterek w filmach, serialach, książkach czy nawet komiksach? Następnym razem, kiedy zwrócicie na to uwagę, sprawdźcie, czy przeszły test Bechdel-Wallace.

Jeśli zagłębicie się w temat, dowiecie się, że wiele wytworów kultury nie przechodzi tego testu. Został on stworzony przeciwko walce z seksizmem i zwiększeniu równości płci w dziełach kulturowych. Żeby sprawdzić, czy dana produkcja przeszła test, musimy odpowiedzieć sobie na trzy ważne pytania:

1) Czy występują co najmniej dwie postacie kobiece (obie muszą posiadać imię)?
2) Czy wspomniane postacie kobiece przeprowadzają ze sobą jakąkolwiek rozmowę?
3) Czy dyskutują ze sobą na temat inny niż mężczyźni?

Trzy powyższe pytania zostały wymyślone przez Alison Bechdel i jej przyjaciółkę Liz Wallace. Alison jako pierwsza przedstawiła koncepcję tego testu w 1985 roku. W swoim własnym komiksie Dykes to Watch Out For wplatają cały pomysł pomiędzy losy i dialogi narysowanych przez siebie postaci. W późniejszych latach Bechdel zdradziła, że jest prawie pewna tego, iż Liz inspirowała się jedną z książek Virginii Woolf. Pomysł zyskał wielu fanów i jeśli jesteście ciekawi, czy dany film spełnia trzy przytoczone zasady, możecie skorzystać z wielu stron, w tym najpopularniejszej bechdeltest.com. Oceniono na niej prawie 10 000 filmów, z czego test „zdało” tylko 57%.

Dla potwierdzenia tego, jak często pojawia się problem wykluczania kobiet z posiadania indywidulanych dialogów, pozwolę sobie przywołać przykłady jednych z najpopularniejszych filmów na świecie. Kultowe Śniadanie u Tiffaniego niestety nie przechodzi testu, rozczaruję też wszystkich fanów całej trylogii Władcy Pierścieni nawet mimo tego, że nie jest ona pozbawiona postaci kobiecych. Następny film, także posiadający równie wielką rzeszę fanów, jest przykładem na to, że rok produkcji nie jest wyznacznikiem tego, czy film przejdzie test. Avengers z 2012 roku nie spełnia wszystkich trzech warunków. Prezentuje co prawda niezniszczalne postacie kobiece, aczkolwiek jest to rys widzialny tylko na pierwszy rzut oka. Ta sama zasada tyczy się Gwiezdnych wojen czy ekranizacji Harry’ego Pottera.

Istnieje też coś na wzór przytoczonej przeze mnie strony kobiety-kobietom.com, w zakładce „filmy” możecie znaleźć listę z produkcjami ocenionymi według testu Bechdel-Wallace. Na stronie zostały dodane jeszcze dwa pytania:

1) Czy kobieta w filmie pełni rolę inną niż żony, kochanki lub matki?
2) Czy problemy kobiety w filmie wiążą się z czymś innym niż miłość do mężczyzny lub macierzyństwo?

Liczba ocen filmów jest zdecydowanie niższa niż na anglojęzycznej stronie. Komentarze i oceny dodawane są samodzielnie przez internautów, możemy więc mieć nadzieję, że przetestowanych filmów przybędzie.

Test był inspiracją dla wielu twórców, dzięki czemu powstało dużo innych, podobnych pytań oceniających wytwory kulturowe pod różnymi względami społecznymi. Ciekawostką jest też test uzupełniający Bechdel-Wallace, a właściwie jego inna, bardziej rygorystyczna i feministyczna wersja. Nazywany jest testem Mako Mori, na cześć jednej z postaci Pacific Rim. Oto kilka zasad odnoszących się do tego testu:

1) Musi występować przynajmniej jedna lub więcej postać kobieca.
2) Postać kobieca musi mieć swój własny wątek fabularny.
3) Fabuła dotycząca postaci nie powinna istnieć tylko po to, by wspierać postać męską.

Filmami, które przechodzą wszystkie trzy zasady testu Mako Mori, są na przykład disneyowskie bajki Mulan i Vaiana: Skarb Oceanu. Do tej pory wspomniałam tylko o filmach, ale wszystkie zasady można stosować do dowolnego wytworu popkultury. Test jest na tyle ciekawym zagadnieniem, że często upodobany jest przez autorki czy autorów. Temat został mocno wyczerpany przez Holly Black w jej feministycznej serii Klub Starych Panien, jest natomiast zdecydowanie więcej książek czy filmów, które zdają oba testy. Ja osobiście z tej listy wybrałabym Małe kobietki, Opowieść podręcznej czy Gdzie śpiewają raki.

Jako odbiorcy kultury, sprawdźcie, czy wasze ulubione wytwory kultury zdają test.

Na naszej stronie możecie przeczytać także tekst: FEMINIZM W PRODUKCJACH DISNEYA